Details advisory by the central government for migrant workers : કેન્દ્રસરકારે સ્થળાંતર કામદારોના કલ્યાણ પર વિગતવાર સલાહ આપી
મજુર અધિકાર એક્ટિવિસ્ટો દ્વારા એવી શંકા કરવામાં આવી છે કે, આ માર્ગદર્શિકા સંપૂર્ણ નથી કેમકે, તેમાં કામદારો ના વેતન, યોગ્ય સુવિધાઓ અને અમલ માટે કોઈ પ્રતિબદ્ધતા નથી.
ગુરુવારે કેન્દ્ર સરકારે COVID-19 ની પૃષ્ઠભૂમિમાં ગંતવ્ય રાજ્યોમાં પાછા ફરતા પરપ્રાંતિય કામદારોના કલ્યાણ માટે રાજ્ય સરકારોને વિગતવાર સલાહ આપી. કામદારોના કલ્યાણ માટે કામ કરતા લોકોએ, જોકે, 18-પોઇન્ટની સલાહ અપૂરતી હોવાનું જણાયું છે કારણ કે તે વેતન, યોગ્ય સુવિધાઓ અને અમલ માટેની પ્રતિબદ્ધતાની વાત કરતી નથી.
ગુજરાતમાં ઔધોગિક એકમો માટે જાહેર કરાઈ પર પ્રાંતિય કામદારો માટે ગાઈડલાઈન, નિયમોનો ભંગ કરનારને ફટકારાશે 5 લાખ સુધીનો દંડ
સલાહકારે તમામ રાજ્યો અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને રાજ્ય કક્ષાના નોડલ અધિકારીની નિમણૂક કરવા અને જિલ્લા, બ્લોક અને તહેસીલ મુજબના નોડલ અધિકારીઓને સ્થળાંતર કરનારા કામદારોને લગતા તમામ મુદ્દાઓનું સંકલન કરવા તાકીદ કરી છે, જેમાં આરોગ્ય અને કુટુંબ કલ્યાણ મંત્રાલયના પ્રોટોકોલ અનુસાર COVID-19 માટે તેમની તપાસ અને પરીક્ષણનો સમાવેશ થાય છે.
નિર્દેશો જારી કરવામાં આવ્યા છે કે પરીક્ષણ, સારવાર અથવા સંસર્ગનિષેધ માટે સ્થળાંતર કામદારો પર કોઈ આર્થિક બોજો ન મૂકવો જોઈએ.
મૂળ અને ગંતવ્ય રાજ્યના આ અધિકારીઓને વિડિઓ કોન્ફ્રન્સિંગ દ્વારા સામયિક સમીક્ષા બેઠકો યોજવી પણ જરૂરી રહેશે. રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત કેન્દ્રોને પણ સલાહ આપવામાં આવી છે કે તેઓ સ્થળાંતર કામદારોને તેમના ગંતવ્ય રાજ્ય / યુનિયન ટેરીટરી માટે રવાના થાય તે પહેલાં સ્ક્રિનિંગ સમયે ચહેરો માસ્ક, સેનિટાઇઝર અને સાબુ પૂરી પાડે.
સ્થળાંતર કામદારોનો ડેટાબેસ પણ તેમને ઓળખવા અને સુરક્ષિત રાખવા માટે બનાવવામાં આવશે, એમ સલાહકારે જણાવ્યું હતું કે મૂળ રાજ્ય નિર્ધારિત ફોર્મેટમાં ડેટા એકત્રિત કરશે. આમાં નામ, વય, લિંગ, ફોન નંબર, રહેવાસી રાજ્ય, ગંતવ્ય સરનામું, વ્યવસાયની વિગતો અને આધાર અને સામાજિક સુરક્ષા યોજનાના કામદારોની વિગતો હશે. આ માહિતી પણ તે રાજ્ય સાથે વહેંચવી જરૂરી છે કે જ્યાં કાર્યકર જતા હતા.
રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારની વિવિધ સામાજિક સુરક્ષા અને કલ્યાણકારી યોજનાઓમાં સ્થળાંતર કામદારોની નોંધણી સુનિશ્ચિત કરવા માટે મૂળ અને ગંતવ્ય સ્થિતિ બંને જરૂરી રહેશે. કોઈ પણ યોજનામાં આવરી લેવામાં ન આવતા કામદારોના ડેટાને સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓ હેઠળ આવા કામદારોના કવરેજની સગવડ માટે ઇ-મેલ દ્વારા લેબર વેલફેરના મહાનિદેશકને વહેંચવાની જરૂર રહેશે.
તેવી જ રીતે, મૂળ અને લક્ષ્યસ્થાનના રાજ્યોને પણ આયુષ્માન ભારત યોજનામાં પાત્ર સ્થળાંતર કરનારા કામદારોની નોંધણીની ખાતરી કરવી જરૂરી છે, જે આવરી લેવામાં આવેલા લોકોને આરોગ્ય વીમો પૂરો પાડે છે.
ગુજરાતમાં ઔધોગિક એકમો માટે જાહેર કરાઈ પર પ્રાંતિય કામદારો માટે ગાઈડલાઈન, નિયમોનો ભંગ કરનારને ફટકારાશે 5 લાખ સુધીનો દંડ
રાજ્ય સરકારોને પણ સ્થળાંતર કામદારોની સામયિક તબીબી પરીક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા સુચના આપવામાં આવી છે અને તેમના શ્રમ વિભાગને કામદારો અને કર્મચારીઓમાં સામાજિક સુરક્ષા અને કલ્યાણ યોજનાઓ વિશે શિક્ષિત કરવા અને જાગૃતિ લાવવા જણાવ્યું છે.
સલાહકારે એમ પણ કહ્યું હતું કે નબળા સ્થળાંતર કરનારા કામદારોની ઓળખ કરવી જોઈએ અને જિલ્લા વહીવટી તંત્ર દ્વારા તેમને જરૂરિયાત સમયે રાશન પૂરું પાડવાની જોગવાઈ કરવી જોઈએ.
સ્થળાંતર કરનારા કામદારો માટેની કાર્યકારી સ્થિતિ અંગે સલાહકારે જણાવ્યું હતું કે સંસ્થાઓએ કાર્યસ્થળ પર પૂરતા પ્રમાણમાં સૅનેટાઇઝર્સ, ફેસ માસ્ક અને સાબુની ઉપલબ્ધતા અને સામાજિક અંતરનાં ધોરણોનું પાલન કરવાની ખાતરી કરવી જોઈએ. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે નિયોક્તાને સ્થળાંતર કામદારોને એક સમયનો પરિવહન ભથ્થું અથવા મુસાફરી ભાડા આપવા માટે પણ પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ.
વેતનના મુદ્દા પર, તે કહે
છે કે, "માલિકોને પ્રવર્તમાન મજૂર કાયદા મુજબ વેતન આપવા, પ્રોત્સાહિત રહેવા યોગ્ય
વ્યવસ્થાની જોગવાઈની સુવિધા અને હાલની સામાજિક સુરક્ષા અને કલ્યાણ યોજનાઓમાં સ્થળાંતર
કરનારા કામદારોની નોંધણી સુનિશ્ચિત કરવા પણ પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ."
સ્થળાંતરીત કામદારોના બાળકો
માટે, તે કહે છે કે ગંતવ્ય અને મૂળ રાજ્યોની સરકારોએ તેમના શિક્ષણ પર કોઈ વિપરીત અસર
ન થાય તે માટે તમામ પગલાં લેવા જોઈએ. તેમાં ઉમેરવામાં આવ્યું છે કે, "તેઓ જે શાળાઓમાં
રહ્યા છે ત્યાં સ્થળાંતર કરનારા કામદારોના બાળકોની નોંધણી સંબંધિત રાજ્ય સરકાર / સંયુક્ત
રાજ્ય સરકારે ખાતરી કરવી આવશ્યક છે."
ગુજરાતમાં ઔધોગિક એકમો માટે જાહેર કરાઈ પર પ્રાંતિય કામદારો માટે ગાઈડલાઈન, નિયમોનો ભંગ કરનારને ફટકારાશે 5 લાખ સુધીનો દંડ
સલાહકારે તમામ રાજ્યોમાં
મુસીબત કામદારોને મુશ્કેલીમાં મુકવા માટે ટોલ ફ્રી હેલ્પલાઈન નંબર સહિત ઓનલાઇન સિંગલ વિંડો ફરિયાદ નિવારણ પ્રણાલીની પણ હિમાયત કરી
છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, મજૂર વિભાગોએ આંતર રાજ્ય સ્થળાંતર કામદાર અધિનિયમ 1979 માં જણાવેલ વિસ્થાપન ભથ્થું અને આવાસ
સુવિધા માટેની જોગવાઈ જેવી કલ્યાણકારી જોગવાઈઓનો અમલ પણ સુનિશ્ચિત કરવો જોઇએ.
છેવટે સરકારોને કહેવામાં
આવ્યું છે કે સ્થળાંતર કામદારોની પરિસ્થિતિ, સંજોગો અને પ્રવૃત્તિઓનું સમયાંતરે નિરીક્ષણ
કરો અને જરૂરી કાર્યવાહી કરો.
By: Team HR Matters.
